Kars Gezilecek Yerler

Doğu Ekspresi ve Sarıkamış gezi notlarımdan sonra sırada serhat şehrimiz Kars var.

Bu yazımda Kars Gezilecek Yerler, Kars Turistik Yerler, Kars Otelleri, Ani Harabelerine Nasıl Gidilir, Ani Harabeleri Nerede ve Ani Harabeleri Tarihi Hakkında Bilgiler anlatmaya çalışacağım.

Kars’ta Ulaşım

Önceki yazılarımda bahsettiğim Doğu Ekspresi ile Kars’a yolculuk yaklaşık 25 saat sürerken, Sarıkamış merkezden kalkan minibüsler ile 1 saat sürüyor. Şehir içinde gördüğüm ulaşım araçları genel olarak yarım otobüs şeklindeydi. Zaten her yere yürüyerek ulaşılabildiği için bunları kullanma ihtiyacı duymayacaksınız.

Kars Havalimanı’na Nasıl Gidilir ?

Kars Harakani Havalimanı’na gitmek için ise taksiden başka şu yol izleniyor : Öncelikle internetten araştırdığım kadarıyla Kars Belediyesi’nin 5 TL karşılığında havalimanına servisi var.

Bunu teyit etmek için belediyeyi aradım. Telefona çıkan bayan bana bir numara verdi ve o numarayı aradığımda ise bana bu kez başka bir numara verildi. Şaşırdığım şey ise belediyeyi aramama rağmen bana bir seyahat acentesinin telefon numarasının verilmesi ve yerinin tarif edilmesiydi. Anladığım kadarıyla anlaşmalılar.

Sonuç olarak, öğrendiğim kadarıyla uçak saatine bağlı olarak günde tek sefer, bazen iki sefer yapılıyor. Yarım otobüs şeklindeki araç, Faikbey Caddesi ile Kazım Karabekir Caddelerinin kesiştiği yerde, arslan heykelinin birkaç metre ilerisinde yer alan Sencer Turizm önünden saat 12:30’da kalkıyor.

Havalimanına ulaşım yaklaşık 10-15 dakika sürüyor ve ücreti 5 TL olup otobüste ödeniyor. Taksiciler ise aynı mesafe için 25-30 TL istiyor.

Ani Harabeleri’ne ulaşımı ise aşağıda Ani Harabeleri ile ilgili kısımda anlatacağım.

Kars Nerede Kalınır ?

Sarıkamış’a nazaran Kars’ta otel vekonaklama alternatifi daha fazla, ancak fiyatlar Ege, Akdeniz otellerinden bile pahalı. Hal böyle olunca konaklama tercihimizi, internet tavsiyeleri üzerine Kars Öğretmenevi‘nden yana kullandık ve gayet memnun kaldık. Öğretmenevi ve Kars otelleri ve fiyatları hakkında birkaç bilgi vereyim.

✔️ Kars Öğretmenevi

Kars Tren Garı’na 15-20 dakika yürüme mesafesinde olan Kars Öğretmenevi’nde verilen odalar 3 kişilik ve bu odalarda kişi başı fiyat kahvaltı dahil 90 TL. Akşam yemeği ise biz oradayken 8 TL idi, sanırım şu an 14 TL ve saat 17:00 – 20:00 saatleri arasında. Bunun için resepsiyondan parasını ödeyip fiş almak gerekiyor.

Yemekte çorba, makarna/pilav, etli yemek, salata/yoğurt ve su veriliyor. Hem ekonomik hem de gayet doyurucu. Öğretmenevi’ne rağbet fazla olduğu için tavsiyem benim yaptığım gibi önceden arayıp rezervasyon yaptırmanız.

✔️ Kars Konak Hotel

Eğer Öğretmenevi’nde yer bulamasaydık büyük ihtimalle Kars Konak Hotel‘de kalacaktık. O dönem ayırdığımız bütçeyi aşmamak için son anda Kars Öğretmenevi’ne gitmiştik. Tren garına 10 dakika mesafede bulunuyor. Gecelik oda fiyatı 200 TL civarı.

Detaylı bilgi ve rezervasyon için tıklayın.

✔️ Hotel Kent Ani

Burası da Kars Konak Hotel ayarında, belki bir tık daha aşağıda. Oda fiyatları da gecelik 180-200 TL arasında.

Detaylı bilgi ve rezervasyon için tıklayın.

Kars Gezilecek Yerler

Kars’ta genel olarak çok fazla gezilecek, görülecek şey yokmuş gibi görünse de aslında birçok yer var. Benim gezip gördüklerim ise şunlardı :

Kars Merkezde Gezilecek Yerler

Ebu’l Hasan Harakani Külliyesi

Anadolu’ya ilk gelen Alperenler’den Ebu’l Hasan Harakani Kars’ta şehit düşmüş ve 1064 yılında Selçuklu Sultanı Alparslan buraya bir Harakani Külliyesi kurmuştur. 1579 yılında ise şehri imar çalışmaları sırasında Lala Mustafa Paşa buraya bir Evliya Camii yaptırıp külliyeyi genişletmiştir.

Külliye içerisinde Ebu’l Hasan Harakani türbesi ve Evliya Camii’nin yanı sıra, eskiden Kars Kalesi’nin dış surlarını çevreleyen bir Kale Burcu ve Evliya Camii’nin küçük avlusunda birkaç adet mezar bulunuyor. Ana yapıların sağ tarafında açıkta ise bir şadırvan ve bir tane de şu an kafeterya işlevini gören bir bölüm var.

Ayrıca Küllliye’ye girişi sağlayan iki adet kapıdan biri Seyyid Ebu’l Hasan Harakani, diğeri ise Sultan Alparslan Kapısı olarak adlandırılmış.

Kümbet Camii

Havariler Kilisesi olarak da bilinen camii, günümüzden yaklaşık 1000 yıl önce yapılmış bir Ermeni-Gürcü Kilisesi’dir. Müthiş mimarisi ile Kars’ın sembollerindendir.

Caminin içerisine de göz attık. Küçük olmasına rağmen gerçekten etkileyici diyebilirim. Akustiği gerçekten hoş. Aşağıdaki videoda caminin içini görebilirsiniz.

Taş Köprü

Yine 1579 yılında Lala Mustafa Paşa’nın şehri imarı sırasında yapılan üç gözlü bir köprüdür. Zamanında sel baskını sebebiyle yıkılmış ve 1719’da yeniden yapılmış. Kısmen donmuş Kars Çayı ile bu Taş Köprü’yü seyretmek gerçekten bana büyük keyif vermişti.

Kars Çayı

Türkiye ile Ermenistan sınırını belirleyen Arpaçay’a dökülen Kars Çayı, şehir merkezinin tam ortasından geçiyor.

Kars Kalesi

Kale girişinde yer alan bilgiye göre 1153 yılında Saltuklu Beyi Melik İzzeddin tarafından yapılmış ve daha sonra şehri imar eden Lala Mustafa Paşa tarafından onarılmış. Şu anki görünümü ile gayet sağlam surlara sahip bir kaledir.

Sanırım eskiden aşağıya doğru kademeli olarak örülmüş surlar vardı. Çünkü üst kısım hariç kimi yerlerde yıkılmış kale burçları ve surlar var. Zaten Evliya Çelebi de Kars Kalesi’nin 5 kat sur olduğundan bahsediyor.

Bu arada, Kars Kalesi’ne giriş ücretsiz.

Kaleye ilk girişte hemen sağ tarafta Celal Baba Türbesi denen bir yapı var. Celal Baba isimli kişi 1239 yılında Moğollar’ın Kars Kalesi kuşatması sırasında şehit olan birisiymiş.

Bunun dışında kale içinde cephanelik, mescit, Yeniçeri koğuşu, eski ve küçük bir top ve sağ tarafta restorant olarak kullanılan bir bölüm bulunuyor.. Kalenin genel görünümü ise şu şekilde :

Kalede aynı zamanda Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde de anlattığı şekilde üç adet kapı var. Biri ana giriş kapısı, diğeri mescide yakın yerde olan kapı -ki arabasıyla restoranta gelmek isteyenler bunu kullanıyor- ve sonuncusu da iç kaleye doğru çıkmadan hemen sağda köşede bulunan, kilit vurulmuş kapıdır.

Son olarak kalenin bizlere sunduğu manzara ise şu şekilde :

Kars Müzesi

Şehir merkezinin birazcık dışında kaldığı için birçok kişi tarafından es geçilen Kars Müzesi iki kattan oluşan küçük bir müzedir. Giriş katında Kars’ı anlatan çeşitli tablolar ve vazo, tabak, çanak ağırlıklı arkeolojik eserler sergilenirken üst kat ise etnografya salonu olarak düzenlenmiş. Burada madeni paralar, kaftanlar, savaş aletleri ve bir tane halı dokuma tezgahı bulunuyor.

Kars Müzesi’ne giriş ücretsiz.

Kars Müzesi’ne, Fethiye Camii’nin yanındaki Cumhuriyet Caddesi’ni dümdüz takip ederek yarım saate yakın bir yürüyüşle ulaşabilirsiniz. En azından ben öyle yaptım.

Kars Tarihi Hamamlar

Mazlum Ağa Hamamı

18. yüzyıl yapısı olan bu hamama giriş yok, ancak camları genelde açık duruyor. Görebildiğim kadarıyla içi harabe şeklinde iki ayrı bölümden oluşuyor. Görünen ilk bölümde 3 adet meleğe benzer kahverengi heykeller ve önlerinde küçük bir su haznesi gibi bir şey var.

Cuma Hamamı

Topçuoğlu Hamamı olarak da geçen bu hamam, 17. yüzyıl sonlarında Kars’a yapılan ilk büyük hamammış. İçerisine girdim. Harabe şeklinde görünse de, belki de Kars’ta beni en çok etkileyen yapı oldu. İki büyük kubbesinin oluşturduğu odalar haricinde ikinci kısımda sağlı ve sollu oluşturulmuş birçok odacık bulunuyor.

Gerekli ilgi gösterilip restore edilse Kars’ın en güzel yapısı olur. İlk aklıma gelen restoranta çevrilip bir nevi turizme de açılabilir. Cuma Hamamı’nın dışarıdan görünümü ise şu şekilde :

Muradiye Hamamı

Cuma Hamamı’nın tam karşısında bulunan ve hala tadilat halinde olan 1774 tarihli hamamdır. Restorasyon bilgilerine göz attığımda, bu hamamın ihalesini alan firma bu işi 200 günün sonunda yani 14.10.2016 tarihinde bitireceğini taahhüt etmesine rağmen hala bitirememiş. Hamamın şu anki hali ise şöyle :

Kars Tarihi Camiler

Fethiye Camii

Kars’ın Rus işgali sırasında kilise olarak inşa edilmiş ve daha sonra işgalden kurtulunca camiye çevrilmiştir. Mimarisi gerçekten etkileyici. Caminin bahçesinde ise tarihte kurulmuş Türk devletlerinin kurucularının büstleri bulunuyor.

Ulu Camii

Kümbet Camii’nin arka tarafında bulunan 17. yüzyıl yapısıdır.

Vaiz Oğlu Camii

Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde bu cami “Vaiz Efendi Camii” olarak geçiyor. Kars Kalesi’nin eteklerinde bulunan bu ufak caminin kitabesine baktığımda yapımına 1578 yılında başlanıp taa 1976 yılında bitirildiği yazıyor. Avrupa gezilerimde tamamlanışı çeşitli sebeplerden dolayı yüzyıllar süren kiliseler görmüştüm ama ilk defa yapımı bu kadar uzun süren bir cami gördüm.

Ali Ağa Camii

Harakani Külliyesi’ndeki Kale Burcu’nun arka tarafında bulunan 1617 tarihli küçük bir camidir.

Laçin Bey Camii

Mazlum Ağa Hamamı’nın hemen ilerisinde bulunan ve kitabesinde 17. yüzyıl yapısı olduğu yazan bir ufak camidir.

Bu saydıklarım dışında çarşı içinde bulunan Büyük Abdi Ağa Camii ve Küçük Abdi Ağa Camii, Kars Müzesi’ne yakın Alparslan Camii, Karadağ Tabyaları tabelasına giden yolu takip edince karşımıza çıkan Arap Baba Camii ve az aşağısında Bayrampaşa Camii ve Gazi Ahmet Muhtar Paşa Caddesi’nin ortalarında bir yerde bulunan Merkez Camii yer alıyor. Hepsinin resimlerini çektim.

Kars Gezilecek Diğer Yerler

Gazi Ahmet Muhtar Paşa Konağı

1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nda ordu komutanı olan Gazi Ahmet Muhtar Paşa’nın bir süre karargah olarak kullandığı yapıdır.

Ahmet Tevfik Paşa Konağı

19. yüzyıl ortalarında Kars Valiliği yapan Ahmet Tevfik Paşa’nın oturduğu konaktır. Konağın yanında yer alan tabelada bu yapının koruma altına alındığı yazıyor ama hiç öyle görünmüyor.

Katerina Sarayı Oteli

Rusların Kars’ı işgali sırasında yapılan ve Kraliçe Katerina’nın oturduğu saray olan bina şu an otel olarak hizmet veriyor. Ahmet Tevfik Paşa Konağı’nın biraz ilerisinde bulunuyor.

Beylerbeyi Sarayı

1579 yılında Lala Mustafa Paşa tarafından inşa edilen bu yapı yine Osmanlı-Rus Savaşı sırasında tahrip olmuş. Yeri Ulu Camii’nin hemen arka tarafındadır.

Defterdarlık Binası

Kars’taki Rus mimarisi örneklerinden biri olan bu bina Ordu Caddesi’nde, PTT’nin az ilerisinde bulunuyor.

Ticaret ve Sanayi Odası

Bu binanın tarihçesini bilmesem de güzel görüntüsü sebebiyle yazıya ekledim.

Hotel Cheltikov

1874 yılında inşa edilen ve daha sonra restore edilip otel haline getirilen binadır.

Karadağ Tabyası

Kars Müzesi’nden çıkıp ileriye doğru yürüdüğümde karşı çıkan levhayı görünce varlığından haberdar olduğum Karadağ Tabyası hakim bir tepe üzerine yapılmış ve şu an üzerince bir çok verici bulunan yapıdır. Araştırmalarıma göre en çok tabya Kars ilinde bulunuyormuş. Çok gitmek istememe rağmen bilgi almak için hakkında soru sorduğum yerel halk şu mevsimde oranın tehlikeli olacağını ve uzak olduğunu söyleyip beni fikrimden vazgeçirdiler.

Sonuç olarak Kars şehrinde, bu saydığım yerlerin dışında irili ufaklı daha birçok gezilip görülecek yer var. Ancak, belli başlı olanları bunlar olup yazıyı daha fazla uzatmamak adına bir an önce Ani Harabeleri kısmına geçmek istiyorum.

Ani Harabeleri’ne Nasıl Gidilir?

1001 kiliseli şehir diye de anılan, Ermenistan sınırında bulunan, binlerce yıllık bir geçmişi olan ve İpek Yolu’nun da geçtiği yerdir Ani Harabeleri. Öncelikle ulaşım kısmından başlayalım anlatmaya :

Kars’ın yaklaşık 45 km doğusunda bulunan Ani Harabeleri’ne ulaşım, yakın zamana kadar yalnızca taksi ile mümkündü ve taksiciler gidiş-dönüş için yaklaşık 150 TL istiyordu. Artık Kars Belediyesi’nin koyduğu otobüslerler çok daha ucuza ulaşım sağlayabilirsiniz.

Kars Belediyesi, Gazi Ahmet Muhtar Paşa Konağı önünden sabah 09:00 ve öğlen 13:00‘da olmak üzere günde iki sefer otobüs kaldırmaya başladı. Fiyatları ise gidiş-dönüş öğrenci 10 TL ve sivil 14 TL. Taksici tekelini kırma adına gerçekten muhteşem bir olay.

Benim gittiğim gün, sabah 09:00’daki servise binmek için gittiğimizde, önceden aradığım numaradan geri aranıp aracın Sarıkamış’a yolcu götürdüğü ve ancak öğlen 13:00’daki araca binebileceğimiz bilgisini aldım. Bu gibi durumlara da hazırlıklı olmakta fayda var.

Ani Harabeleri Otobüs Saatleri Nedir ?

Yukarıda da belirttiğim üzere toparlamam gerekirse Ani Harabeleri’ne otobüs saatleri şu şekilde :

Kış döneminde, saat 10:00’da Kars’tan Ani Harabeleri’ne, 13:30’da ise Ani Harabeleri’nden Kars’a tek sefer var.

Yaz döneminde ise, saat 09:00 ve 11:00’de Kars’tan Ani Harabelerine, 11:30 ve 15:30’da ise Ani Harabeleri’nden Kars’a günde ikişer sefer var.

Ani Harabeleri Giriş Ücreti Nedir ?

Ani Harabeleri’ne giriş ücreti 2021 yılı için 22 TL, ancak Müzekart geçiyor. Bununla birlikte, gişede okutacak cihaz olmadığı için Müzekart özellikli Maximum Kartı olanlar da ücret ödemek zorunda.

Ani Harabeleri’nde Gezilecek Yerler

Geniş bir alana yayılmış olan Ani Harabeleri’nin içerisinde, girişteki bilgilendirme panosuna göre 30 civarı görülecek yapı bulunuyor.

Ani Harabeleri’ne ilk giriş kapısı, duvardaki arslan kabartmasından dolayı Arslanlı Kapı ismini almış. Bunun dışında Kars Kapısı, Gizli Kapı, Satrançlı Kapı, Acem Ağılı Kapısı, Mığmığ Deresi Kapısı, Bağsekisi Kapısı ve Divin Kapısı olmak üzere 7 tane daha kapı vardır.

Arslanlı Kapı’dan girdikten sonra saat yönünde gezimize başlayarak ilk olarak Bağsekisi Kapısı tarafına doğru gidip tel örgülerle çevrelenmiş Türkiye – Ermenistan sınırına bir göz attık.

Videoda görülen tel örgülere paralel şekilde ilerleyip sağ tarafımızda yarısı yıkık Kurtarıcı İsa Kilisesi ve az ileride Küçük Hamam kalıntılarını geçip Tigran Honents Kilisesi‘ne geldik. Bu kilise, Gürcülerin Ani’ye hakim olduğu zamanlar Tigran Honents adında bir tüccar tarafından 1215 yılında yapılmış.

Buradan Ermenistan sınırını belirleyen Arpaçay’ın donmamış kısımlarına bakıp ileriye doğru devam ettik. Bu arada nehir tarafına doğru aşağıda yer alan kalıntılar Bakireler Manastırı‘na ait. Bu kısımdan ileride ise Ermenistan tarafında kurulan taş ocakları rahatlıkla görülebiliyor. Bu taş ocaklarında sıklıkla patlatılan dinamitler sebebiyle Ani Harabeleri’ndeki yapılar her geçen gün biraz daha tahrip oluyormuş. Sanırım bu olay için söylenebilecek en doğru söz “Bana yar olmayanı kimseye yar etmem” lafıdır.

Az daha ilerleyip Ani Harabeleri’nin orta kısımlarında yer alan Büyük Katedral‘e ya da diğer adıyla Fethiye Camii‘ne geldik. 1010 yılında yapımı tamamlanan bu yapıda, Selçuklu Sultanı Alparslan’ın kenti fethedip ilk Cuma namazını kılmış ve daha sonra kiliseyi camiye çevirtmiş.

Katedralin biraz ilerisinde ise Anadolu topraklarında yapılmış ilk camii olan (1072)  bulunuyor.

Ebu’l Manucehr Camii’nin ilerisinde ise tepe üzerinde İç Kale var. Zamanımızın kısıtlı olmasından dolayı gitmedik. İrili ufaklı birkaç yapı daha gördükten sonra dönüş yoluna girdik ve Ani Harabeleri denince simge olarak öne çıkan yapı olan Aziz Grigor Kilisesi‘ne geldik. Aziz Grigor, Ermeniler’e Hristiyanlık dinini getiren kişiymiş.

Aziz Grigor Kilisesi’ni de gezdikten sonra sol tarafımızdaki tepelerdeki mağara gibi oyuklara bakıp artık dönüş yoluna girdik. Surların başladığı yerde sol tarafta bir de Selçuklu Sarayı var, ancak zamanımız olmadığı için oraya da gidemedik.

Son olarak, buradaki gezimizi sonlandırmadan Ani Antik Kent Surları’nı şöyle bir görüntüledim

Ani Harabeleri ile ilgili diğer tüm videolarım için ŞURAYA göz atabilirsiniz.

Ani Harabeleri Kaç Saatte Gezilir ?

Yukarıda da belirttiğim gibi Gazi Ahmet Muhtar Paşa Konağı’nn önünden kalkan araç için kalkıştan 5-10 dakika önce orada olmanız bekleniyor. Yolculuk ortalama 40 dk sürüyor ve şoför size yaklaşık 1,5 saat veriyor. Şahsi kanaatim, Ani harabeleri için bu sürenin çok az olduğu yönünde. Hakkını verebilmek için en az 3 saat gerekir düşüncesindeyim. Bizimkisi biraz koşuşturma gibi oldu zaman kısıtlaması bakımından.

Kars’ta Yeme İçme ve Alışveriş

Kars gezimizde kahvaltıyı ve akşam yemeğini kaldığımız yerde yediğimiz için dışarıda yeme ihtiyacı hissetmedik. Ancak, çay ve salep içmek için Faikbey Caddesi üzerindeki Simitçi Dünyası‘na girmiştik. Fiyatlar İstanbul’dakilerle hemen hemen aynı.

Market alışverişi yapmak için ise Kars Öğretmenevi’nin tam karşısındaki yolu devam edip MM Migros’tan alışveriş yapabilirsiniz.

Kars’ın meşhur peynirlerinden almak için ise Büyük Zavotlar‘dan şaşmayın. İnternette okumama rağmen, döner yediğim esnaf lokantasının sahibine de bizzat sordum.  O da beni Büyük Zavotlar’a yönlendirdi. Tam koordinatlarını vermek gerekirse Kazım Karabekir Caddesi ile Halit Paşa Caddesi’nin kesiştiği yerde eczanenin yanında kalıyor.

Kendilerinden gravyer peyniri, vakumlanmış kekikli peynir ve keçi peyniri ile petek bal aldım. Fiyatları ise şu şekildeydi. 1 kg gravyer peyniri 50 TL, vakumlanmış yaklaşık 600 gr kekikli peynir 15 TL ve yine bir o kadar ağırlıktaki keçi peyniri 17 TL ve 1,5 kiloya yakın yuvarlak tenekedeki petek bal ise 55 TL tuttu. Kendileri aynı zamanda kargo da yapıyormuş. Bunun için ayriyeten 10 TL istiyorlar. Hiç bir şey almasanız bile peynirlerin tadına bakıp çay ikramlarından faydalanabilirsiniz.

Büyük Zavotlar’ın dışında bir de tekrar Kazım Karabekir Caddesi’ne çıkar çıkmaz hemen sağ tarafta bulunan Kars Tarihi Zavotlar adlı bir dükkan daha var. Bu iki dükkanın birbiriyle bağı var mı emin değilim. Buraya da gidip fiyatları sordum, hemen hemen aynı.

Kars’ın diğer meşhur yiyeceği kaz eti olayına ise hiç girmedim. (Edit : İstanbul’dan bir arkadaşım gidip tadının ve kalitesinin çok kötü olduğunu söyledi. Tam olarak nerede yediğini bilemiyorum ama çok bilindik bir yerdi diye hatırlıyorum.)

Kars Araç Kiralama

Rentalcars Connect üzerinden Kars’ta kolay bir şekilde size uygun aracı kiralamak için aşağıdaki arama motorunu kullanabilirsiniz.

Seyahat fotoğraflarım ve videolarım için beni sosyal medya hesaplarımdan da takip edebilirsiniz.

INSTAGRAM : @seqununseyahatnamesi

FACEBOOK : https://www.facebook.com/seqununseyahatnamesi

YOUTUBE : http://www.youtube.com/Seqununseyahatnamesi